از دیدگاه مادران "عدم مهارت کافی براي دوچرخه سواري"و " نبود مسیر هاي مخصوص دوچرخه سواري"به ترتیب مهمترین مانع استفاده از دوچرخه به عنوان وسیله اي براي حمل و نقل شهري دربین کودکان خود است.
ورزش و فعالیتهاي جسمانی به عنوان واقعیتی اجتماعی، از زمانهاي بسیار دور، در جوامع بشري وجود داشته و جزئی از زندگی روزمره انسانها را تشکیل می داده است .با وجود فواید بسیار زیادي که ورزش و فعالیت بدنی براي انسان و جامعه به ارمغان می آورد، یکی از مهمترین چالشهاي پیشرو در برنامه ریزي و سیاست گذاري در جوامع امروزي، رواج فرهنگ بی تحرکی و راحت طلبی در میان انسان ها است .صنعتی شدن جوامع و ورود به دنیاي فناوريهاي مختلف و متنوع تمامی ابعاد زندگی انسان از جمله تحرك او را متأثر کرده است . ورزش و تفریحات سالم صنعتی پردرآمد است که به طور مستقیم و غیرمستقیم در توسعۀ اقتصادي کشورهاي پیشرفته دخالت دارد. یکی از مهمترین فواید ورزش، سلامتی و حفظ آن است که مزایاي فراوانی براي اقتصاد هرکشور به ارمغان می آورد، به طوريکه میتوان با کاهش غیبت و افزایش بهره وري که مرتبط با سلامتی و نیروي انگیزشی است و کاهش هزینه هاي مراقبت و درمان که به دلیل افزایش سطح آمادگی عمومی جامعه است، سود سرشاري به جامعه تزریق کرد . با توجه به اینکه سبک زندگی مردم به طرف سبک زندگی غیرفعال شتابی تند گرفته و پیامدهاي ناشی از آن از جمله چاقی، اضافه وزن و....، حمل و نقل فعال یک روش مناسب براي جدایی از این نوع سبک زندگی است. حمل و نقل فعال شامل دوچرخه سواري و پیاده روي است که افراد را درگیر می سازد تا از انرژي خودشان در انتقال از یک مکان به مکان دیگر استفاده کنند .در قرن 21 دلایل زیاد و قانع کننده اي براي تشویق به انجام دوچرخه سواري وجود دارد. گزارش شده است که مطبوعترین و دردسترسترین شکل از فعالیت ورزشی، دوچرخه سواري است که خطر مرگ و میر، خطر حمله قلبی و مقدار کلسترول را کاهش و سبب افزایش عملکرد قلب وعروق میشود.
به طورکلی دوچرخه سواري فواید اجتماعی، محیطی، انرژي، فردي و اقتصادي به واسطه کاهش ، استفاده از وسایل موتوري را دارد و سبب تندرستی در استفاده کنندگان میشود . در حالی که در مقابل استفاده از وسایل موتوري تأثیر مهمی در تغییرات آب وهوایی، آلودگی ، هواي محل، آسیب یا مرگ پیاده روها، کاهش فعالیت ورزشی و چاقی را دارد.دوچرخه سواري یک روش حمل ونقل سالم، ایمن و باصرفه براي تمامی خانواده به وجود می آورد. ورزش منظم سبب افزایش دامنه توجه، رشد خلق و خوي و کاهش اضطراب در کودکان می شود و اگر این به صورت دسته جمعی و با حضور دیگر کودکان باشد سبب رشد مهارتهاي اجتماعی کودکان و ایجاد شبکه هاي اجتماعی مفید می شود.
محققان در پژوهش خود سه دسته مانع براي انجام دوچرخه سواري را نام بردند.
1 .عوامل فردي: فقدان سلامتی، دانش، مهارت و زمان.
2 .عوامل فرهنگی و اجتماعی: خصوصیات اقتصادي-اجتماعی.
3 .عوامل محیطی: طراحی شهري، برنامه هاي استفاده از زمین و پیاده سازي دوچرخه سواری.
نتایج توصیفی پژوهش نشان داد که درصد مالکیت دوچرخه در بین فرزندان از سطح متوسطی برخوردار می باشد؛ هرچند در مقایسه با کشورهاي پیشرفته در زمینه دوچرخه سواري درصد کمی است ولی همین درصد نیز درصد ناامید کنندهاي نیست. اما نکته تأسف برانگیز میزان دوچرخه سواري پایین و همچنین نگرانی مادران از شرایط موجود دوچرخه سواري در کشور ایران می باشد. این در شرایطی است که اکثریت مادران اعلام نمودند درصورت مهیاشدن شرایط علاقه مند به استفاده فرزندان خود از دوچرخه هستند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در بین موانع استفاده از دوچرخه توسط فرزندان از دیدگاه مادران خود عدم مهارت در انجام دوچرخه سواري و نبود مسیر مخصوص دوچرخه سواري مهمترین موانع در استفاده از دوچرخه است.
پژوهشگران میزان مهارت در دوچرخه سواري کودکان را عامل اساسی قلمداد نمودند. آنان همچنین مشخص کردند که خانوارها اجازه بیشتري به پسران براي استفاده از دوچرخه در حمل ونقل شهري به علت مهارت بالاي پسران نسبت به دختران می دهند.
درك والدین از مهارت دوچرخه سواري کودکان و توانایی استفاده از آن در ترافیک شهري رابطه معناداري قویی در اجازه دادن والدین به آنان براي استفاده از دوچرخه به منظور رفتن به مدرسه دارد. به نظر میرسد در کل، خانواده ها قبل از هر چیزي نگران مهارت دوچرخه سواري فرزندان خود هستند و نگرانیهاي آنان بیشتر به عوامل شخصی خود کودکان برمی گردد تا به عوامل خارجی از جمله رفتار نامناسب دیگر وسایل نقلیه. در پژوهشی که در سال 2008 اجرا گردید مشخص شد که حرکات سریع و نامناسب وسایل نقلیه موتوري اثر منفی در دوچرخه سواري کودکان به علت ترس والدین از ترافیک دارد. در پژوهش حاضر نیز مشخص گردید که ترس از برخورد با وسایل نقلیه موتوري مانع بسیار حادي از نظر مادران نیست. هر چند یک مانع کم اهمیت نیز نبود. به نظر میرسد نگرانی عمده والدین از دوچرخه سواري فرزندان خود، در ابتدا ترس از خود فرزندان است و بعد از آن نگرانی هاي والدین متوجه عوامل محیطی می شود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که عدم وجود مسیرهاي مخصوص دوچرخه سواري دومین اولویت در بین موانع دوچرخه سواري کودکان است.
میتوان با یک برنامه ریزي مناسب سبب رونق دوچرخه سواري در بین کودکان ایرانی شد. امروزه با توجه به مشکلات جسمانی و اهمیت دوچرخه سواري در اوقات فراغت افراد جامعه، لزوم توسعه دوچرخه سواري در شهرهاي بزرگ ایران لازم و ضروري به نظر می رسد. از این رو باید با برچیدن موانع، سبب فرهنگ سازي مناسب دوچرخه سواري در کشورمان شد. لذا جا دارد با برنامه ریزي هاي مناسب مسئولین مربوطه و ایجاد پایگاههاي آموزش و افزایش مهارت دوچرخه سواري کودکان و همچنین ایجاد مسیرهاي مخصوص، دوچرخه سواري کودکان ایرانی را رونق بخشید. به طور حتم با این اتفاق علاوه بر وارد کردن ورزش به زندگی کودکان و آموزشهاي اجتماعی مناسب، گامی بلند به سوي کاهش ترافیک و آلودگی هوا در دراز مدت برداشته ایم.
عمادی, مهدی, شریفیان, اسماعیل, جاوید, مجید. (1394). بررسی موانع استفاده از دوچرخه در بین کودکان ایرانی. مطالعات مدیریت ورزشی, 7(34), 143-154.